Người tiêu dùng có “vung tay quá trán” cho mùa mua sắm cuối năm?

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 10 tăng 18,1% so với tháng 9 do các hoạt động sản xuất kinh doanh và dịch vụ được phép hoạt động trở lại, theo tổng cục Thống kê. Dữ liệu trên có tạo ra niềm tin cho một mùa mua sắm cuối năm “nóng sốt”?

Người tiêu dùng sẽ ưu tiên mua những mặt hàng thiết yếu: thực phẩm, chăm sóc sức khỏe… Ảnh: A.T

Cơn bùng phát dịch Covid-19 lần thứ 4 kéo dài từ tháng 4.2021 cho đến nay đã làm thay đổi hành vi của người tiêu dùng, gây ra “nỗi sợ hãi” lan rộng đến sức khỏe, việc làm và những toan tính trong cuộc sống hiện tại và về sau.

Trong báo cáo nghiên cứu “Tình hình doanh nghiệp & người lao động trong bối cảnh đại dịch Covid-19” do Ban nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân phối hợp với báo VnExpress thực hiện đã ghi nhận gần 19% số người trả lời cho biết họ có việc làm nhưng tiền lương giảm 50%; 13,6% lao động đang có việc trả lời tiền lương của họ bị giảm 20%, tập trung vào nhóm lao động đang duy trì làm việc online; 4,5% trong số lao động được hỏi cho biết có việc làm nhưng lương giảm tới 80%, 11,7% cho biết nhận lương tùy thuộc vào sản phẩm làm ra trong tháng… Báo cáo trên còn chỉ ra 50% số lao động mất việc chỉ có thể đảm bảo được cuộc sống dưới 1 tháng. Trong một khảo sát vào tháng 7.2021 của Statista tại Việt Nam, chỉ số niềm tin người tiêu dùng đạt 24 điểm, đây là chỉ số niềm tin người tiêu dùng thấp nhất trong thời kỳ tác động của làn sóng Covid-19 với ngành bán lẻ.

Thứ gì cũng giảm trong 10 tháng đầu năm 2021. Nguồn: tổng cục Thống kê

Hơn 4 tháng qua (6 – 10.2021), các sản phẩm không thiết yếu như quần áo, giày dép, thiết bị thể thao… có sự sụt giảm nghiêm trọng trong thời gian này. Theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê, trong 9 tháng đầu năm 2021, nhóm đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình giảm 10%, may mặc giảm 9,6%; chỉ có nhóm hàng lương thực, thực phẩm tăng 5%; nhóm hàng smartphone và laptop tăng mạnh, nhiều mặt hàng laptop thuộc phân khúc tầm trung thiếu hàng trầm trọng.

Để đối phó với nỗi sợ hãi này, người tiêu dùng đã thay đổi hành vi của người tiêu dùng trong ngắn hạn và dài hạn bằng cách thắt chặt chi tiêu. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của những người khác. So sánh kết quả khảo sát người tiêu dùng của Vietnam Report thực hiện trong tháng 8.2020 và tháng 8.2021 cho thấy sự thận trọng trong chi tiêu có xu hướng gia tăng là điều có thật. Tỷ lệ người tìm cách tiết kiệm tiền khi mua sắm từ 85,29% (8.2020) tăng lên 91,18% (8.2021), 90,20% người được hỏi lựa chọn chuyển sang các sản phẩm rẻ tiết kiệm tiền so với con số 66,67% của năm 2020.

Sự thay đổi trong cách chi tiêu của người tiêu dùng. (Khảo sát người tiêu dùng tháng 8.2020 và 8.2021, nguồn: Vietnam Report 2021).

Theo khảo sát nhanh của Di Động Việt Nam hồi đầu tháng này với nhiều nhóm người ở những công việc khác nhau, nhiều người cho biết, vì chưa có việc làm, có công việc nhưng chưa ổn định… nên giờ chuyển sang trạng thái “tiết kiệm hơn, ưu tiên mua các sản phẩm thiết yếu” như: thực phẩm, dược phẩm, sản phẩm chăm sóc sức khỏe, thiết bị điện tử hư hỏng nhưng không thể sửa chữa được và nhóm hàng máy tính, smartphone và laptop dành cho làm việc từ xa của cha mẹ và học trực tuyến với con cái… Ngay cả nhiều người có thu nhập khá cao (20 – 35 triệu đồng/ tháng) “hứa” là sẽ tiết kiệm với mức cao nhất vì dịch bệnh vẫn còn nguy hiểm khi số ca nhiễm và ca tử vẫn còn cao. Ông Hồ Minh Chính, một chuyên gia tư vấn bán lẻ nhận định: “Ngay cả khoản tiền dành cho ăn uống cũng tiết kiệm hơn do còn dự phòng dịch bệnh Covid-19 và… khó kiếm tiền hơn các năm trước”.

Những dữ liệu trên cho thấy, sức mua trong mùa mua sắm cuối năm (12.2021 – 2.2022) sẽ tăng trở lại so với những tháng trước đó nhưng… không thể bằng năm ngoái! Theo ông Chính, do đặc thù cách ly, phong tỏa quá dài, hơn 4 tháng nên trong dịp mua sắm cuối năm, nhiều người tiêu dùng sẽ “tiết kiệm, tiết kiệm và tiết kiệm” vì họ sợ dịch bệnh quay trở lại và cũng đã hết tiền dự trữ!

Có nghĩa là mùa mua sắm cuối năm nay sẽ buồn hiu! Chờ coi có đúng như vậy không.

Minh Tú

Có thể bạn quan tâm: