Luật bên Tây qui định, chỉ khi nào pâté làm bằng gan ngỗng hay gan vịt mới được gọi là foie gras, không được gọi là pâté, theo Ariane Dauguin, CEO của hãng D’Artagnan Foods.
Foie gras, tiếng Tây, nghĩa đen là “gan béo”, lại có câu chuyện riêng. Nguồn gốc foie gras bắt đầu từ thời Ai Cập cổ đại. Người dân Ai Cập thời “cố lĩ cố lai” đó, thấy con ngỗng ăn quá trời suốt mùa đông, hậu quả là bị… to gan. Bức tranh cổ đại vẽ cảnh nông dân Ai Cập cưỡng bức ngỗng ăn, minh chứng về nguồn gốc của foie gras.
Người La Mã bắt ngỗng ăn trái vả Tây để cho foie gras béo và ngọt hơn. Vậy là món gan ngỗng lọt con mắt xanh của giới vua chúa, quý tộc. Vào thời trung cổ, foie gras bỗng nhiên tuyệt tích. Người ta cho rằng, chỉ những người Do Thái rành công thức bí truyền của món đó, vì đây là một trong số ít những loại thịt không bị tôn giáo của họ bắt kiêng khem.
Cuối cùng, trở lại với công chúng khi đầu bếp người Pháp Jean-Pierre Clause phục hồi công thức và hoàn thiện nó thành một món ăn vua chúa. Từ ấy, foie gras từ trong vũng tối bước ra để vang danh khắp châu Âu, trở thành món khoái khẩu của các nghệ sĩ, trong đó có tiểu thuyết gia tác giả bộ sách nổi tiếng “Ba chàng ngự lâm pháo thủ” Alexandre Dumas và nhà soạn nhạc người Ý Rossini. Vua nước Pháp, Louis 16 từng tuyên bố foie gras là “món ăn của vua chúa”.
Trong suốt thế kỷ 20, foie gras được sản xuất chủ yếu ở Pháp và vài nước khác. Là món ăn xa xỉ được đông đảo các nhà giàu có say mê, foie gras bỗng trở nên khan hiếm vào những năm 1980 khi chính phủ Hoa Kỳ cấm nhập thực phẩm gia cầm sống. Việc này trở thành cơ hội cho nông dân Mỹ. Nhiều lò foie gras mọc lên ở vùng thung lũng New York – Hudson nên món ăn này trở nên phổ biến hơn. Nhưng rồi việc ép ngỗng ăn để gan phình to hết cỡ bị coi là tàn ác đối với động vật. Món ăn lại bị cấm ở cờ hoa này.
Chuyện của xứ người là vậy. Còn xứ ta vẫn cứ gọi “pâté” gan ngỗng, gan vịt! Trên Facebook, pâté gan ngỗng nhưng giá chưa tới… 100.000 đồng/ hộp 200gr! Vậy mà nhiều thực khách khen ngon quá xá, quảng cáo rầm trời, đâu có “chết thằng Tây nào”. Nghe đâu, giá của foie gras loại 500gr giá lên tới gần 1,7 triệu đồng, mà chưa phải là hàng đỉnh đó.
Kỳ cục thiệt!
Ngữ Yên
