Những người yêu nhạc đều biết, nhạc phẩm Thà như giọt mưa của nhạc sĩ Phạm Duy được phổ từ bài thơ Khúc tình buồn của nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên.
Nhưng, có đọc bài thơ và nghe nhạc mới thấy lời bài hát có nhiều điểm khác với bài thơ. Trong bài hát, ta nghe: “Người từ trăm năm về ngang trường Luật” hay “Ta hỏng tú tài, ta hụt tình yêu”…, hoặc, trong đoạn kết của bài hát có nhắc đến một người con gái tên Duyên. Những câu thơ đó và cả cô gái tên Duyên không có trong bài thơ Khúc tình buồn của nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên!
Dòng nhạc xưa đã tìm hiểu và phát hiện ra vài điều thú vị về “người tên Duyên”. Theo đó, có thể khi sáng tác ca khúc Thà như giọt mưa, nhạc sĩ Phạm Duy không chỉ lấy cảm hứng từ bài thơ Khúc tình buồn mà còn từ một bài thơ khác của Nguyễn Tất Nhiên, đó là bài Duyên của tình ta con gái Bắc.
Theo một thông tin trên internet mà chúng tôi chưa có dịp kiểm chứng, Duyên là cô gái gốc Bắc, học chung lớp với nhà thơ Nguyễn Tất Nhiên.
Chúng ta cùng đọc lại 2 bài thơ được coi là nguồn mạch cảm xúc để nhạc sĩ Phạm Duy lưu lại cho đời tình khúc hay: Thà như giọt mưa!
Khúc tình buồn
Người từ trăm năm
về qua sông rộng
ta ngoắc mòn tay
trùng trùng gió lộng
(thà như giọt mưa
vỡ trên tượng đá
thà như giọt mưa
khô trên tượng đá
có còn hơn không
mưa ôm tượng đá)
Người từ trăm năm
về khơi tình động
ta chạy vòng vòng
ta chạy mòn chân
nào hay đời cạn
(thà như giọt mưa
vỡ trên tượng đá
thà như giọt mưa
khô trên tượng đá
có còn hơn không
mưa ôm tượng đá)
Người từ trăm năm
về như dao nhọn
ngọt ngào vết đâm
ta chết âm thầm
máu chưa kịp đổ
(thà như giọt mưa
vỡ trên tượng đá
thà như giọt mưa
khô trên tượng đá
có còn hơn không
mưa ôm tượng đá)
Thà như giọt mưa
gieo xuống mặt người
vỡ tan vỡ tan
nào ta ân hận
bởi còn kịp nghe
nhịp run vồi vội
trên ngọn lông măng
(người từ trăm năm
vì ta phải khổ)
(1970)
Duyên của tình ta con gái Bắc
Ta sẽ về thương lại nhánh sông xưa
Thương lại bóng hình người năm năm trước…
Em nhớ giữ tính tình con gái Bắc
Nhớ điêu ngoa nhưng giả bộ ngoan hiền
Nhớ dịu dàng nhưng thâm ý khoe khoang
Nhớ duyên dáng, ngây thơ mà xảo quyệt!
Ta sẽ nhớ dặn dò lòng nên tha thiết
Nên vội vàng tin tưởng chuyện vu vơ
Nên yêu đương bằng khuôn mặt khờ khờ
Nên hùng hổ để đợi giờ thua thiệt!
Nghe nói em vừa thi rớt Luật
Môi trâm anh tàn héo nụ xa vời
Mắt công nương thầm khép mộng chân trời
Xin tội nghiệp lần đầu em thất vọng!
(Dù thật sự cũng đáng đời em lắm
Rớt đi Duyên, rớt để thương người!)
Ta – thằng ôm hận tú tài đôi
Không biết tìm ai mà kể lể
Chí lớn thôi đành cam rớt lệ (**)
Ngày ta buồn thần thánh cũng thôi linh!
Nếu vì em mà ta phải điên tình
Cơn giận dữ đã tận cùng mê muội
Thì đừng sợ, Duyên ơi, thiên tài yếu đuối
Tay tre khô mối mọt ăn luồn
Dễ gãy dòn miểng vụn tả tơi xương
Khi tàn bạo siết cổ người yêu dấu!
Em chẳng bao giờ rung động cũ
Ta năm năm nghiệt ngã với tình đầu
Nên trở về như một con sâu
Lê chân mỏng qua những tàn cây rậm
Nuôi hy vọng sau ngàn mưa nắng lậm
Lá xanh em chưa dấu lở loang nào
Ðể ta còn thi sĩ nhất loài sâu
Nhìn lá nõn, tiếc, thèm… đâu dám cắn!
Nếu vì em mà thiên tài chán sống
Thì cũng vì em ta ngại bước xa đời!
Hồ Ngọc Diệp (tổng hợp từ Dòng nhạc xưa và một số tư liệu khác)
———————–
(*) Tựa bài của tác giả
(**) Theo văn bản đăng trên Dòng nhạc xưa, đó là “chim lớn”, không phải “chí lớn”. Nếu đúng bản gốc bài thơ là “chim lớn”, suy đoán rằng, Nguyễn Tất Nhiên dựa theo ý: chim sẻ không thể hiểu được chí của đại bàng (tác giả).
